Nowa historia Śląska Cieszyńskiego?

W połowie XIX wieku Paweł Stalmach jako pierwszy cieszynianin stwierdził: "Musimy świadomi być tego, żeśmy między Słowianami - Polacy, między Polakami - Ślązacy". Pół wieku później tę "oczywistą oczywistość" zakwestionował inny śląski polityk Józef Kożdoń. Dzisiaj robią to jeszcze inni.
Przypomnijmy więc, że pierwsza, historyczna manifestacja przynależności Ślązaków cieszyńskich do narodu polskiego nastąpiła w 1848 r. na Zjeździe Słowiańskim w Pradze. To tam Paweł Stalmach zaprotestował przeciwko włączeniu Ślązaków do sekcji czeskiej i razem z Andrzejem Kotulą przyłączył się do sekcji polsko-ukraińskiej. Oczywiście Stalmach zdawał sobie sprawę z etnicznej odrębności Ślązaków spod Cieszyna, jednak nigdy nie powstała mu w głowie myśl, że istnieje odrębny naród śląski. Podobnie myśleli inni cieszyńscy działacze narodowościowi, w tym m.in. ks. Józef Londzin, który nota bene był wielkim zwolennikiem śląskiej autonomii. W listopadzie 1919 r. na łamach wydawanej przez niego "Gwiazdki Cieszyńskiej" pisano: "My się sami chcemy rządzić w wielkiem województwie śląskiem. (…) Chcemy być panami na swej ziemi. Dlatego będziemy w razie plebiscytu głosowali tylko za Polską. A gdyby Czesi do plebiscytu nie dopuścili, ale wszczęli wojnę, wtedy będziemy pazurami i zębami bronili tej świętej spuścizny po ojcach naszych, kraju naszego. Nie oddamy go na łup Czechom, ale zwrócimy go naszej wspólnej Matce-Polsce. Do niej chcemy należeć! Ona już dziś daje nam nie tylko pełnię swobód obywatelskich, ale także samorząd".
Co ciekawe Stalmach, Londzin czy Michejda nie stali się idolami działaczy dzisiejszego Ruchu Autonomii Śląska. Jest nim zaś Józef Kożdoń. Założyciel i przywódca Śląskiej Partii Ludowej w konflikcie o Śląsk Cieszyński stanął po stronie czeskiej, a walcząc z ideami Pawła Stalmacha mówił w 1910 r. m.in.: "Nie znamy polskiego patriotyzmu, nie znamy polskiej ojczyzny. Chcemy być wolni, jako ojcowie nasi wolni byli od przemocą narzuconych nam wszechpolskich wpływów i hegemonii". Ideolog "narodu" śląskiego przekonywał przy tym: "Lud boi się nie Niemców, ale "galicyjskich porządków", panowania szlachty, pod którem jest pustka, nędza, przerażająca ciemnota i despotyzm urzędowy".
Śladami Kożdonia podąża dziś lider Ruchu Autonomii Śląska Jerzy Gorzelik, który zasłynął m.in. cytatem o małpie i zegarku. RAŚ i jego zwolennicy idą zresztą dużo dalej niż sam Kożdoń, któremu do głowy nie przyszło, by przekonywać, iż istnieje odrębny język śląski. "Oczywiście, że nam się nie śmie zaprzeczać tego faktu, że Ślązacy mówią tym samym językiem lub przynajmniej językiem bardzo zbliżonym do języka ludności zachodnio-galicyjskiej. Narzecze śląskie, t.z. "po naszemu", jest niezaprzeczalnie językiem polskim, chociaż obfituje w mnogie naleciałości czeskie i niemieckie" - pisał w 1909 r. na łamach "Ślązaka".
Czasy się jednak zmieniają, a zapomniane - wydawało się, że dawno zbankrutowane - idee powracają do łask. I tak na początku maja planowany jest w Katowicach śląski "okrągły stół". Wybrane organizacje społeczne i polityczne mają tam dyskutować nie o moczkach i krupniokach, ale o języku i narodzie. Celem jest zaś wypracowanie wspólnej strategii działania...

Józef Kożdoń urodził się 8 września 1873 w Lesznej Górnej. Był przywódcą Śląskiej Partii Ludowej oraz sekretarzem generalnym Związku Ślązaków na Śląsku Cieszyńskim. Dał się poznać jako zwolennik autonomii i niepodległości Śląska oraz ideolog "narodu" śląskiego. W czasie polsko-czeskiego konfliktu o Śląsk Cieszyński stanął po stronie czeskiej i to w dużej mierze w skutek jego działalności doszło do niekorzystnego dla Polski podziału dawnego księstwa. W latach 1919-1927 był burmistrzem Czeskiego Cieszyna. Zmarł 7 grudnia 1949 w Opawie.